Te Whakamaramatanga Whakataka Tika Tangata i roto i nga Panui Takotoranga Ora Mo Nga Koeke 5 & 6
Ko nga takahi tika tangata e pa ana ki te takahi i nga tika tangata taketake e mohiotia ana, e tiakina ana e te ture. I roto i te horopaki o te noho ora, ko tenei ariā e whakanui ana i te maaramatanga me te mohio ki nga tika taketake e tika ana mo ia tangata. Kei roto i enei motika engari ehara i te mea anake ki te tika ki te ora, te herekore ki te korero, te taurite, me te whai waahi ki te matauranga. Ko nga takahi tika tangata i roto i te oranga o te ao ka uru ki nga mahi penei i te whakahāwea, te tutu, me te tukino e whakararu ana i te mana me te oranga o te tangata. Me mohio nga akonga ki te whakamaramatanga o nga takahi tika tangata hei poipoi i te hapori tika me te whakakotahi.
Te Whakamaramatanga Whakataka Tika Tangata i roto i nga Panui Takotoranga Ora Mo Nga Koeke 7 & 8
Ko te takahi i nga tika tangata he kupu e korero pinepinehia ana i roto i te horopaki o te oranga. E pa ana ki tetahi mahi, whanonga ranei e takahi ana i nga tika me nga mana rangatira o te tangata. I roto i te oranga, ka akona nga akonga ki te mohio, ki te mohio, ki te whakatairanga i nga tika tangata, me te poipoi i te ahurea whakaute me te mana mo nga tangata katoa.
Ko te whakamaramatanga o te takahi i nga tika tangata ka uru ki te maha o nga mahi. Kei roto i tenei ko te tukino-a-tinana, te whakatoi, te whakamamae, te mahi takoha, me te whakakore i te herekore korero, me etahi atu. Ka taea enei takahitanga i te taumata takitahi, i te taumata nahanaha ranei, ka mahia e te tangata takitahi, nga roopu, me nga kawanatanga ranei.
Ko te mohio ki te whakamaramatanga o te takahi i nga tika tangata he mea nui mo nga akonga e whai oranga ana. Ka taea e ratou te mohio me te wero i nga mahi he i roto i o raatau hapori me te tohe mo te whakarereketanga. Ma te mohio ki nga ahuatanga rereke o te takahi i nga tika tangata, ka taea e nga akonga te whakawhanake i te ngakau aroha me te mohio ki te kawenga hapori.
I te mutunga ake, ko te kaupapa o te oranga e whai ana ki te whakamana i nga tauira kia noho hei tangata whai mana me te whai mana ki te tohe i nga tika tangata me te mahi ki te hanga i tetahi hapori tika me te whakakotahi. Ma te whakarato i nga akonga ki te mohiotanga me te mohio ki nga takahi tika tangata, ka whai waahi nui te noho o te ao ki te poipoi i te ahurea whakaute me te tika o te hapori.
Te Whakamaramatanga Whakataka Tika Tangata i roto i nga Panui Takotoranga Ora Mo Nga Koeke 9 & 10
Ko te kaupapa o te mana tangata he mea nui ki te oranga o ia tangata. He maataapono arahi e whai ana ki te tiaki me te whakatairanga i te mana o te tangata katoa. Heoi, ahakoa te hiranga o nga tika tangata, he maha tonu nga mahi takahi, e takahi ana i nga tino kaupapa e whai ana ratou ki te hapai. I roto i te horopaki o te noho ora, he mea nui ki te mohio ki te whakamaramatanga o nga takahi tika tangata me o raatau paanga ki te hapori.
Ko nga takahi tika tangata ka taea te tautuhi ko tetahi mahi e takahi ana i nga tika taketake me nga herekoretanga kua whakamanahia ki te tangata takitahi. Ko enei motika, kua mau i roto i nga ture o te ao me te motu, ka uru ki te whānuitanga o nga ahuatanga tae atu ki nga motika a-iwi, torangapu, ohaoha, paapori me nga tikanga. He maha nga ahuatanga o te takahi, penei i te whakahāweatanga, te whakamamae, te mauhere ture, te aukati i te herekoretanga ki te whakapuaki korero, te aukati i te whai waahi ki te tiaki hauora, ki te maatauranga ranei, me te maha atu o nga mahi whakatoi.
He mahi nui te noho ki te whakamohio i nga tangata ki nga tika tangata me te whakanui i o raatau mahi takahi. Ma te tuku matauranga ki nga whakamaramatanga tika tangata me nga tauira o te takahi, ka whakamana tenei kaupapa i nga tangata takitahi ki te mohio me te korero whakahē i aua mahi. Ka whakatairanga i te mana o te kawenga me te whakatairanga i te ahurea o te whakaute me te tiaki i nga tika tangata.
Ko te mohio ki nga takahi tika tangata i roto i te horopaki o te kaupapa oranga ka awhina i te tangata ki te mohio ki nga hua o enei mahi i runga i te taumata takitahi me te hapori. Ko te takahi i nga tika tangata ka mau tonu te rerekeetanga, ka whakararu i te whakawhanaketanga hapori, ka uru ki te raruraru hapori. Ma te whakaatu i nga akonga ki enei mahi takahi, ka whakakiia e te oranga o te ao ki nga taputapu e tika ana hei awhina i te whakarereketanga, te tono tika, me te whakarite i te tiaki i nga tika tangata mo te katoa.
Hei whakamutunga, ko te whakamaaramatanga o te takahi i nga tika tangata i roto i te kaupapa oranga he mea nui ki te akiaki i te maaramatanga, te aroha, me te mahi. Ma te whakaako i nga tangata takitahi mo enei mahi takahi, ko te kaupapa oranga he turanga mo te whakatairanga i nga tika tangata, te whakatairanga i te hapori e whakanui ana, e tiaki ana i te mana me te oranga o ona mema katoa.
Whakamaramatanga Whakataka Tika Tangata i roto i nga Panui Takotoranga Ora Mo te Koeke 11
Ko nga takahi tika tangata ka taea te tautuhi ko te takahi i nga tika o te ao me nga mana herekore e tika ana ki nga tangata katoa, ahakoa o ratou iwi, ira tangata, ira tangata, i etahi atu ahuatanga. I roto i te horopaki o te Takotoranga Ora, he kaupapa e whai ana ki te poipoi i nga tangata tino mohio, he mea tino nui te tirotiro i nga takahi tika tangata. Ka rukuhia e tenei tuhinga roa te whakamaaramatanga o te takahi i nga tika tangata na roto i te tirohanga o te Takotoranga Ora, e whakaatu ana i tona ahua whakaahuatanga.
Tuatahi, ko te Whakatairanga Ora te whakanui i te hiranga o te mohio-whaiaro me te aroha. Ma te mohio ki te kaupapa o te takahi i nga tika tangata, ka whanake te ngakau aroha o nga akonga ki te hunga karehia o raatau motika taketake. Ka uru mai te ahua whakamaarama i te wa e akiakihia ana nga akonga ki te wetewete i nga tauira o te ao o enei mahi takahi, me te tirotiro i nga momo momo takahi tika tangata, tae atu ki nga tika a-iwi, torangapu, ohaoha, paapori me nga tikanga. Ma tenei huarahi whakamaarama, ka mohio nga akonga ki nga ahuatanga rereke me nga ahuatanga o nga takahi tika tangata.
I tua atu, ko te Whakatairanga Ora ko te whakatipu i tetahi tangata whenua mohio e kaha ana ki te tarai i nga take hapori. I runga i tenei ahuatanga, ko te ahua whakamaarama o nga takahi tika tangata i roto i te Whakataunga Ora e whakarato ana ki nga akonga he turanga tino pono. Ka tirotirohia e ratou nga mahi tutu tangata o mua, o naianei hoki, tae atu ki te apartheid, te patu tangata, te whakamamae, te whakatoi, me etahi atu momo mahi kino. Ma te tirotiro i nga ahuatanga penei, ka taea e nga akonga te tarai takitahi i nga take pakiaka, nga hua, me nga otinga ka taea hei whakaiti i nga takahi tika tangata i roto i te hapori.
I tua atu, ko te Whakatairanga Ora e arotahi ana ki te whakatairanga i te tangata whenua kaha me te tika o te hapori. Ma te whakarato i te whakamaarama whakamaarama mo te takahi i nga tika tangata, ka whakamanahia nga akonga ki te noho hei kaikawe huringa, ki te tohe mo te whakamarumaru me te whakatairanga i nga tika tangata. Ko tenei matauranga whakamaarama e kii ana i nga akonga ki nga taputapu e tika ana ki te tautuhi, ki te wero, ki te whakatika i nga takahi tika tangata i roto i o raatau hapori, na reira ka poipoi i te hapori tika me te whakakotahi.
Hei whakamutunga, he mea nui te whakamaarama whakamaarama mo nga takahi tika tangata i roto i te Whakataunga Ora mo te whakatipu i nga tangata whai whakaaro, mohio, me nga tangata mohio. Ma te tirotiro i nga tauira o te ao me nga ahuatanga rereke o nga mahi kino tangata, ka whakawhiwhia nga akonga ki nga mohiotanga me nga mohiotanga e tika ana kia kaha ki te wero i aua mahi takahi. Ko tenei huarahi whakamaarama ehara i te mea ka poipoi noa i nga tangata tino mohio engari ka whai waahi ano ki te hanga i tetahi hapori e mau ana, e tiaki ana i nga tika me te mana o ona mema katoa.
Whakamaramatanga Whakataka Tika Tangata i roto i nga Panui Takotoranga Ora Mo te Koeke 12
Kupu Whakataki:
I roto i te oranga, ko tetahi kaupapa nui o te ako ko te takahi i nga tika tangata. Ko te maarama he aha te takahi i nga tika tangata he mea nui ki te whakatairanga i te hapori tika me te riterite. Ko te whainga o tenei tuhinga roa ki te whakarato i te whakamaarama whakamaarama mo te takahi i nga tika tangata me te ahuatanga o enei ahuatanga i roto i nga momo ahuatanga o te oranga tangata. Ma te whakanui ake i te mohiotanga mo enei mahi takahi, ka taea e tatou te mahi ki te whakarite kia whakautehia, kia tiakina hoki nga tika o ia tangata.
Tautuhinga:
Ko nga takahi tika tangata e pa ana ki nga mahi, ki nga mahi ranei e takahi ana i nga tikanga here me nga mana o te tangata takitahi, e mohiotia ana e nga ture me nga tikanga o te motu me te ao. Ka taea e enei takahi te puta i roto i te iwi whanui me nga waahi motuhake, ka mahia e nga tangata takitahi, e te kawanatanga, e nga kaiwhakaari kore-whenua ranei. Kei roto ratou i te tini o nga mahi kino, tae atu engari kaua e whakawhäitihia ki te whakawhäiti, te whakamamae, te hopu i nga wa katoa, te ngaro kaha, te takahi i te noho moata, te aukati i te mana o te whakapuaki korero, me te whakakore i nga mea e hiahiatia ana penei i te kai, te whakaruruhau, me te tiaki hauora.
Whakaaturanga i roto i te Hapori:
Ka taea e nga takahi tika tangata te whakaatu i a raatau ano i roto i nga momo ahuatanga o te oranga o te tangata, ka pa ki nga tangata takitahi me nga hapori i roto i nga huarahi rereke. Ko etahi o nga waahi noa e tupu ai enei takahi ko:
Roopu Torangapu:
I roto i tenei rohe, he maha nga wa ka uru ki te takahi i te herekoretanga o te whakapuaki korero, te hui marie, me te whakakotahitanga. Ka taea e nga kawanatanga me nga kawanatanga torangapu te wahangu i nga tautohetohe, te aukati i te hunga panui, te whakatoi ranei i nga tangata takitahi me nga roopu e whakaatu ana i nga whakaaro whakahē. Ko nga hopukanga, te whakamamae, me te kohuru i waho i te ture he takahi torangapu noa.
Te Ao Hapori me te Ohaoha:
Ka kitea hoki nga takahitanga mana tangata i roto i te ao hapori me te ohanga. Ko te whakahāweatanga i runga i te iwi, te ira tangata, te pakeke, te matawaka, te whakapono ranei e kore ai nga tangata takitahi e whai waahi me te tika. Ko te whai waahi ki te kounga o te matauranga, te tiaki hauora, te noho whare, me te mahi ka kore e taea e etahi roopu, ka mau tonu nga koretake o te hapori me te ohanga.
Whakarekereke-a-Ira tangata:
Ko te tutu ki nga wahine me nga tangata e kore e rite ki te ira tangata he tino takahi i nga tika tangata. E pinepine te mau vahine i te faaruru i te mau hamani-ino-raa i te pae tino, i te pae taatiraa, e i te pae aau, ma te faaere ia ratou i to ratou tiamâraa, to ratou tiamâraa, e to ratou tiaraa. Ko nga tikanga tuku iho kino, penei i te marena tamariki me te whakakore i nga ira wahine, he takahi tika tangata ano.
Hekenga me nga take rerenga:
Ko nga mahi kino o te tangata e kaha ana i roto i te horopaki o te hekenga me nga rerenga rerenga. Ko te whakahāweatanga, te tukino, me te kore e aro ki nga manene me nga rerenga he tino takahia, e whakahawea ana ki to ratou tika ki te rapu whakarurutanga, te haere noa me te whakamarumaru.
Conclusion:
Ko nga takahi tika tangata ka uru ki te whanuitanga o nga mahi he e takahi ana i nga tika taketake me nga mana herekore o te tangata. Mai i te pehi torangapu tae noa ki nga rerekee o te hapori me te tutu i runga i te ira tangata, ka puta nga takahitanga i roto i nga momo ahuatanga o te oranga tangata. Ko te kaupapa o te oranga e akiaki ana i te maaramatanga, te mohio, me te mahi ki te patu i enei takahi me te whakatairanga i te hapori i hangaia i runga i nga maataapono o te tika, te taurite, me te whakaute mo nga tika tangata o ia tangata. Ma te whakatika me te whakatika i enei mahi kino, ka taea e tatou te tohe ki te ao e noho rangatira ai nga tangata katoa.