Imigqa Eyi-10, Ipharagrafu Indatshana Ende Nemfushane Yezinkinga Zesayensi YeJografi yesimanje

Isithombe sombhali
Ibhalwe ngu-guidetoexam

Imigqa Eyi-10 Ezinkingeni Zesayensi YeJografi Yanamuhla

Ucwaningo lwe-geography luye lwavela kakhulu ngokuhamba kwesikhathi, nge Isayensi yeJografi yesimanje ehlanganisa izinhlobonhlobo zezinkundla ezingaphansi. Nokho, naphezu kokuthuthuka kwayo, kunezinkinga eziningana eziphikelelayo ezithiya ukuqhubeka kwayo.

Okokuqala, isiyalo sibhekene nezinselele zokuhlanganisa imithombo yedatha yendawo ehlukahlukene, njengoba amafomethi wedatha namazinga evamise ukuhluka.

Okwesibili, kukhona ukuntuleka kwezindlela zokumelela i-cartographic ezijwayelekile, okwenza kube nzima ukuqhathanisa nokuhlaziya ulwazi lwe-geospatial ngokunembile.

Okwesithathu, ukuthembela kumasu okuqoqwa kwedatha aphelelwe yisikhathi kukhawulela ukunemba nokusebenza kwesikhathi sangempela kolwazi lwendawo.

Okwesine, ukushoda kwezimali zocwaningo nentuthuko yezobuchwepheshe kuthikameza ukuthuthukiswa kwamathuluzi nezisombululo ezisezingeni eliphezulu.

Ukwengeza, inkambu idonsa kanzima nokukhathazeka kobumfihlo bedatha, njengoba ulwazi lomuntu siqu kufanele lusingathwe ngendlela ezwelayo.

Ngaphezu kwalokho, ukutholakala okulinganiselwe kwesizindalwazi sendawo esiphelele nesesikhathini samanje kuphazamisa ukuthathwa kwezinqumo okusebenzayo ezizindeni ezihlukahlukene.

Enye inkinga ukuntuleka kokubambisana kanye nokwabelana ngolwazi phakathi kwezazi zezwe, okuvimbela ukuhlukahluka komkhakha.

Kukhona futhi inselele ekuhlonzeni nasekubhekaneni nokuchema kwendawo okungase kuvele ngenxa yokungalingani kokusatshalaliswa kwedatha.

Okokugcina, isimo sezulu esishintsha ngokushesha senza kube nzima ukuhlaziya indawo kanye nemizamo yokubikezela.

Sengiphetha, nakuba isayensi yendawo yesimanje yenze igxathu elibalulekile, lezi zinkinga eziphikelelayo zidinga ukunakwa nokusungula izinto ezintsha ukuze kuqinisekiswe ukukhula kwayo okuqhubekayo nokuhambisana esikhathini esizayo.

Isigaba Esimayelana Nezinkinga Zesayensi YeJografi Yesimanje

Isayensi yendawo yesimanje ibhekene nezinselele ezimbalwa ezithiya ukuqhubeka nokusebenza kwayo. Inkinga eyodwa enkulu ukuthembela kudatha ephelelwe yisikhathi nenganele. Ulwazi lwendawo, olufana namamephu nesithombe sesathelayithi, ngokuvamile luyehluleka ukuthwebula izimo zezwe ezishintsha ngokushesha. Ukwengeza, ukutholakala okulinganiselwe kwedatha enembile nesesikhathini samanje kukhawulela ububanzi bocwaningo lwendawo. Ngaphezu kwalokho, kukhona ukuntuleka kokubambisana kwezinhlaka ezahlukene kulo mkhakha. Isayensi ye-geography kufanele ihlanganiswe ngokwandayo neminye imikhakha ukuze iqonde ngokugcwele ukusebenzisana okuyinkimbinkimbi phakathi kwezinto ezibonakalayo, ezomuntu, nezendawo ezungezile. Okokugcina, ukukhathazeka okukhulayo mayelana nezimiso zokuziphatha kanye nokuchema ocwaningweni lwendawo kubangela inkinga enkulu. Ukuqinisekisa imikhuba yokuziphatha kanye nokugwema ukuchema ekuqoqweni nasekuhlaziyeni idatha kubalulekile emiphumeleni yocwaningo ethembekile nengachemile. Ukubhekana nalezi zinkinga kubalulekile ekuthuthukiseni ukuhambisana nokusebenza kwesayensi ye-geography yesimanje.

Izinkinga Ezimfishane Zendatshana Yesayensi YeJografi Yesimanje

Isayensi yendawo yesimanje ibhekene nezinselele nezinkinga ezimbalwa ezithiya intuthuko nokuqonda kwayo. Enye yezinkinga ezinkulu ukugcizelela ngokweqile kwedatha yobuningi. I-geography yesimanje ivame ukuncika kakhulu ekuhlaziyeni kwezibalo nasezilinganisweni zobuningi, inganaki izici zekhwalithi zezehlakalo zendawo. Ngenxa yalokho, ubukhulu bomuntu kanye namasiko e-geography ngokuvamile abunakwa.

Enye inkinga ukuntula ukusebenzisana kwezinhlaka ezahlukene. I-Geography isayensi ye-multidimensional edinga ukuhlanganiswa kwemikhakha eyahlukene njengesayensi yezokuhlalisana kwabantu, i-anthropology, nesayensi yezemvelo. Nokho, kunokushintshisana okulinganiselwe kolwazi nemibono phakathi kwalezi zifundo, okuphazamisa ukuqonda okuphelele kwezinqubo zendawo.

Ngaphezu kwalokho, ukuhwebelana kwembulunga yonke kocwaningo kuye kwaholela emibonweni yendawo echemile. Imibono yaseNtshonalanga ibusa enkulumweni yezemfundo, ibeka eceleni amazwi nolwazi lwemiphakathi engeyona eyaseNtshonalanga. Lokhu kuchema kwe-Eurocentric kukhawulela ukuhlukahluka kanye nokubandakanywa kocwaningo lwendawo.

Ukwengeza, kunokukhathazeka okwandayo mayelana nemithelela yokuziphatha yesayensi yezwe yanamuhla. Njengoba abacwaningi bejula ezihlokweni ezibucayi njengezingxabano zezepolitiki nokushintsha kwesimo sezulu, ukucatshangelwa kwezimiso zokuziphatha kuba semqoka. Ukusetshenziswa kwedatha ye-geospatial nobuchwepheshe kuphakamisa izinkinga zobumfihlo, ukugadwa, namandla okusebenzisa kabi.

Sengiphetha, izinkinga zesayensi yendawo yesimanje zifaka ukugcizelelwa ngokweqile kwedatha yobuningi, ukuntuleka kokubambisana kwezinhlaka ezihlukene, ukubusa kwemibono ye-Western-centric, kanye nemithelela yesimilo yocwaningo. Ukubhekana nalezi zinselele kubalulekile ukuze kuqinisekiswe ukuqonda okuphelele kwezimo zendawo emhlabeni oshintsha ngokushesha.

Izinkinga Ezinde Zesayensi YeJografi Yanamuhla

Isingeniso:

Isayensi ye-geography yesimanje yenze intuthuko enkulu ekuqondeni isimo esiyinkimbinkimbi somhlaba wethu. Nokho, ayigonyiwe ezinkingeni ezithile nasezinseleleni ezithiya inqubekelaphambili yayo futhi ivimbele ukuqonda okuphelele kwezinhlelo zoMhlaba. Le ndatshana ihlose ukucacisa ezinye zezinkinga ezibalulekile ezibhekene nesayensi yezwe yesimanje futhi ixoxe ngemithelela yazo.

Ukuthembela ngokweqile kubuchwepheshe:

Enye yezinkinga ezivelele kwisayensi ye-geography yesimanje ukuthembela ngokweqile kwezobuchwepheshe. Nakuba ubuchwepheshe buye benza izinguquko ekuqoqweni nasekuhlaziyweni kwedatha yendawo, buye kwadala ukuncika okuyingozi. Njengoba izazi zezwe ziya ngokuya zithembela ezithombeni zesathelayithi, izinzwa ezikude, kanye ne-Geographic Information Systems (GIS), zisengozini yokulahlekelwa ukuthintana nomsebenzi wasensimini kanye nolwazi oluzibonela mathupha. Lokhu kungaholela ekuhlukaneni nokuguquguquka kwempilo yangempela yezinhlelo zomhlaba, okuholela ekungalungisweni noma ukuqonda okungajulile kwezinqubo zendawo.

Ukuhlukaniswa kwedatha nokungahambisani:

Enye inselele ebhekene nesayensi yendawo yesimanje indaba yokuhlukaniswa kwedatha nokungahambisani. Idatha yendawo ivame ukukhiqizwa izikhungo ezihlukahlukene, ama-ejensi, ngisho nabantu ngabanye, okuholela ekuntulekeni kokulinganisa nokufana. Amafomethi ahlukene, izikali, nezinqumo zenza ukuhlanganisa nokwabelana ngedatha kube umsebenzi oyinselele. Lokhu kuthikameza imizamo yokubambisana yocwaningo futhi kuvimbe imizamo yokubhekana nezinselele zomhlaba, njengokuguquguquka kwesimo sezulu noma intuthuko esimeme. Ukuze kunqotshwe lolu daba, kufanele kwenziwe imizamo ehlangene yokusungula izindinganiso zomhlaba wonke zokuqoqwa nokushintshisana kwedatha.

Ukuchema kwezemvelo nenhlalo yabantu:

I-geography ngokwemvelo ihlanganisa imikhakha, ihlangana ne-ecology, isayensi yezokuhlalisana kwabantu, ezomnotho, ezombusazwe, kanye neminye imikhakha. Nokho, isayensi yendawo yesimanje ibhekene nenkinga yokuchema okungaba nomthelela ekutholweni kocwaningo. Ucwaningo lwendawo ngokuvamile lubonisa izingcindezi zomphakathi noma zezombusazwe, okuholela ekuchazeni okusontekile kwezenzakalo zendawo. Ukuchema okunjalo kungakhinyabeza ukunganaki futhi kuholele ekusakazweni kwezindaba ezinephutha, kuvimbele ukuphishekela ulwazi olungachemile. Kubalulekile ukuthi izazi zejografi ziqaphele lokhu kuchema futhi zilwele ukungachemi emizamweni yazo yocwaningo.

Ukugxila okulinganiselwe ekusebenzelaneni kwabantu nemvelo:

Naphezu kokuqashelwa okukhulayo kokuxhumana phakathi kwabantu nendawo ezungezile, isayensi yendawo yesimanje kwesinye isikhathi iyehluleka ukubhekana nezinkinga zokusebenzisana kwabantu nendawo ezungezile. I-Geography ngokwesiko yavula indlela yokuqonda ubudlelwano phakathi kwemiphakathi nendawo yayo, nokho ukugcizelelwa kushintshe kakhulu kugeography ebonakalayo. Lokhu kushaye indiva indima ebalulekile yemisebenzi yabantu, izimiso zomphakathi, kanye nezici zamasiko ekubumbeni isimo sezwe. Indlela ephelele ehlanganisa indawo ebonakalayo neyomuntu iyadingeka ukuze kubhekwane nezinselele zamanje ezifana nokusabalala kwedolobha, ukukhula kwenani labantu, nokuphathwa kwezinsiza.

Ukusebenzisana kwezinhlaka ezahlukene:

Nakuba ucwaningo lwezinhlaka ezihlukene ludlondlobala kancane kancane, izithiyo ekusebenzisaneni okuphumelelayo phakathi kwezazi zezwe nabacwaningi abavela kweminye imikhakha zisalokhu zidlangile. Imingcele yendabuko yokuqondiswa kwezigwegwe ingakhinyabeza ukushintshana kwemibono, ivimbe ukuhlanganiswa kolwazi oluhlukahlukene, futhi inciphise ukuqonda kwezimo eziyinkimbinkimbi zendawo. Ukukhuthaza ukusebenzisana kwezinhlanga ezahlukene ngamaphrojekthi ocwaningo ahlanganyelwe, izinhlelo zezemfundo ezihlukene, kanye namanethiwekhi ochwepheshe kungasiza ukunqoba lezi zithiyo futhi kukhuthaze izixazululo ezintsha ezinkingeni zomhlaba wangempela.

Isiphetho:

Isayensi yendawo yesimanje ngokungangabazeki ibhekene nezinselele ezimbalwa ezithiya inqubekelaphambili yayo ekuqondeni okuphelele kwezinhlelo Zomhlaba. Ukuthembela ngokweqile kwezobuchwepheshe, ukuhlukaniswa kwedatha, ukuchema, ukugxila okulinganiselwe ekusebenzelaneni kwabantu nendawo ezungezile, kanye nemingcele yokuqondiswa kwezigwegwe phakathi kwezinkinga ezibalulekile. Ukubona kanye nokubhekana nalezi zinkinga kubalulekile ekuthuthukisweni kwesayensi yendawo yonke nehlanganisayo engabamba iqhaza ngempumelelo ekuxazululeni izinselele eziyinkimbinkimbi ezibhekene nomhlaba wethu. Ngokuphromotha ukusebenzisana kwezinhlaka ezihlukene, ukumiswa kwedatha, kanye nokukhuthaza ukuqonda okunokwehluka okwengeziwe kwezinqubo zendawo, abacwaningi bangavula indlela yokuqonda okunembe nokunembe kakhudlwana kweplanethi yethu ehlala ishintsha.

Shiya amazwana