I-Cyber Bullying Effects
Ubuxhwanguxhwangu be-Cyberbullying bungaba nemiphumela eminingi engemihle kuzisulu. Nansi eminye yemithelela evame kakhulu:
Ukucindezeleka ngokomzwelo:
Ukuxhaphazwa kwe-Cyberbullying kungabangela ukucindezeleka okukhulu ngokomzwelo, okuholela ekudabukeni, entukuthelweni, ekwesabeni, nasekusweleni amandla. Izisulu ngokuvamile ziba nokukhathazeka okwengeziwe, ukucindezeleka, nokuzethemba.
Ukuzihlukanisa emphakathini:
Ubuxhwanguxhwangu be-Cyberbully buhlukanisa izisulu kontanga yabo. Bangase bahoxe ekuxhumaneni nomphakathi ngenxa yokwesaba noma ukuphoxeka, okuholela ekubeni nesizungu nokuhlukaniswa.
Imiphumela yezemfundo:
Izisulu zobuxhwanguxhwangu ku-inthanethi zivame ukuthwala kanzima ezifundweni ngenxa yobuhlungu obungokomzwelo. Bangase babe nobunzima bokugxilisa ingqondo, bahlupheke ngenxa yokuncipha kogqozi, nokwehla kokusebenza kwesikole.
Izinkinga Zempilo Yomzimba:
Ingcindezi yobuxhwanguxhwangu be-Cyberbullying nokukhathazeka kungabonakala ngokomzimba, okuholela ekuphathweni ikhanda, isisu esibuhlungu, ukuphazamiseka kokulala, nezinye izifo ezihlobene nokucindezeleka.
Ukuzilimaza Nokuzibulala:
Ezimweni ezimbi kakhulu, ubuxhwanguxhwangu be-inthanethi bungabangela ukuzilimaza noma imicabango yokuzibulala. Ukuhlukunyezwa njalo nokululazwa kungenza izisulu zizizwe zingenathemba futhi zibambekile, okuholela ekuziphatheni okuzilimazayo.
Imiphumela yezengqondo yesikhathi eside:
Imiphumela yobuxhwanguxhwangu be-Cyberbullying ingadlulela ngalé kwalokho okwenzeka ngaleso sikhathi. Izisulu zingase zibe nezinkinga ezehlukene ezingokwengqondo, njenge-post-traumatic stress disorder (PTSD) noma ukwanda kokuba sengozini yokukhathazeka nokudangala.
Idumela elibi ku-inthanethi:
Ubuxhwanguxhwangu ku-inthanethi bungonakalisa isithunzi somuntu ohlukunyeziwe ku-inthanethi, kwenze kube nzima ukwakha ubudlelwano obuhle noma amathuba endaweni yedijithali. Lokhu kungaba nemiphumela yesikhathi eside ezimpilweni zabo zomuntu siqu nezomsebenzi. Kubalulekile ukubhekana nobuxhwanguxhwangu base-inthanethi ngokushesha futhi unikeze ukusekelwa kwabahlukunyeziwe ukuze kwehliswe le miphumela eyingozi.
Ungakuvimbela Kanjani Ubuxhwanguxhwangu Be-Cyber?
Ukuvimbela ubuxhwanguxhwangu be-inthanethi kudinga umzamo ohlangene ovela kubantu ngabanye, izikole, abazali, nezinkundla ze-inthanethi. Nawa amanye amasu okuvimbela ubuxhwanguxhwangu be-inthanethi:
Imfundo Nokuqwashisa:
Ukuqwashisa mayelana nobuxhwanguxhwangu be-inthanethi kanye nemiphumela yako ngezinhlelo zemfundo ezikoleni nasemiphakathini. Fundisa abafundi mayelana nokuziphatha okuthembekile ku-inthanethi, uzwela, nemiphumela yobuxhwanguxhwangu be-inthanethi. Khuthaza izingxoxo ezivulekile ukuze kugqugquzelwe isiko lenhlonipho kanye nokuba yisakhamuzi esidijithali.
Thuthukisa Indawo Enhle Ye-inthanethi:
Khuthaza ukusebenzisana okuhle kwe-inthanethi futhi ubeke okulindelwe ngokuziphatha kwedijithali. Fundisa abafundi ngokuphatha abanye ngomusa nenhlonipho ku-inthanethi, njengoba bebengenza mathupha.
I-Digital Literacy:
Nikeza ngemfundo ngamakhono olwazi lokufunda nokubhala edijithali, okuhlanganisa ukucabanga okujulile, ukuhlolwa kolwazi, nokusetshenziswa okufanele kwezilungiselelo zobumfihlo. Siza abafundi baqonde ukuthi bazivikele kanjani ku-inthanethi, babone futhi baphendule kubuxhwanguxhwangu base-inthanethi, futhi babike izehlakalo kubantu abadala abathenjwayo noma iziphathimandla.
Amanethiwekhi Asekelayo:
Qinisekisa ukuthi abafundi banokufinyelela kumasistimu osekelo ezikoleni, njengabeluleki, othisha, noma abantu abadala abathenjwayo. Lawa masistimu anganikeza isiqondiso nosizo ezimeni zobuxhwanguxhwangu be-inthanethi. Khuthaza abafundi ukuthi bafune usizo uma behlangabezana nokuhlukumeza ku-inthanethi.
Ukubandakanyeka Komzali:
Fundisa abazali mayelana nezingozi nezimpawu zobuxhwanguxhwangu base-inthanethi, futhi ubakhuthaze ukuthi baqaphe imisebenzi yezingane zabo ku-inthanethi kuyilapho behlonipha ubumfihlo bazo. Thuthukisa ukuxhumana okuvulekile phakathi kwabazali nezingane ukuze udale indawo ephephile yokuxoxa ngezipiliyoni eziku-inthanethi.
Izinqubomgomo Eziqinile Nezinhlelo Zokubika:
Gwema izinqubomgomo eziqinile nezinhlelo zokubika ezinkundleni zokuxhumana kanye namawebhusayithi ukuze kuliwe nobuxhwanguxhwangu be-inthanethi. Khuthaza izinkundla ukuthi ziphendule ngokushesha izehlakalo ezibikiwe futhi zisuse okuqukethwe okuhlaselayo.
Khuthaza Ukuzwelana Nokungenelela Kwababukele:
Fundisa abafundi ukuthi bamelane nobuxhwanguxhwangu base-inthanethi ngokuba nozwelo nokweseka izisulu. Khuthaza abafundi ukuthi bakhulume ngokumelene nokuhlukunyezwa kwe-inthanethi, babike izehlakalo, futhi basekele labo abaqondiwe.
Njalo Gada Umsebenzi We-inthanethi:
Abazali nababheki kufanele baqaphe njalo umsebenzi wezingane zabo ku-inthanethi, okuhlanganisa ama-akhawunti enkundla yezokuxhumana noma izinkundla zemiyalezo. Lokhu okokuhlonza noma yiziphi izimpawu zobuxhwanguxhwangu base-inthanethi futhi kungenelele lapho kudingeka. Khumbula, ubuxhwanguxhwangu be-inthanethi kuwumthwalo wawo wonke umuntu. Ngokukhuthaza isiko lokuzwelana, inhlonipho, nolwazi lwedijithali, singasebenza ndawonye ukuze sakhe indawo ephephile ku-inthanethi yawo wonke umuntu.